Nguồn Gốc Của Nhựa Từ Đâu Ra? Mất Bao Lâu Để Chúng Phân Hủy Trong Môi Trường Tự Nhiên?

Trong cuộc sống hiện đại, nhựa hiện diện ở khắp mọi nơi: từ bao bì thực phẩm, chai nước, đồ gia dụng cho đến thiết bị điện tử, y tế. Chúng mang lại sự tiện lợi, bền bỉ và giá thành rẻ, nhưng cũng gây ra những thách thức lớn cho môi trường. Vậy nguồn gốc của nhựa từ đâu ra? Và khi thải ra môi trường, chúng mất bao lâu để phân hủy? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về hành trình của nhựa – từ khi hình thành đến khi biến mất (hoặc gần như không biến mất) trong tự nhiên.

1. Nguồn Gốc Của Nhựa Từ Đâu Ra?

Nhựa là gì?

Nhựa (plastic) là vật liệu tổng hợp hoặc bán tổng hợp. Có thành phần chính là polymer, đây những chuỗi phân tử dài được tạo thành từ các monomer. Khi gia nhiệt, nhựa sẽ rất dễ tạo hình và giữ nguyên hình dạng khi nguội.     

Có 2 cách để tạo ra Polymer:

• Nguồn tự nhiên: chế xuất từ cây cối như cellulose, tinh bột và cao su tự nhiên.
• Nguồn tổng hợp: sản xuất từ dầu mỏ, khí tự nhiên hoặc than đá.

Ngày nay, phần lớn nhựa trên thị trường là nhựa tổng hợp từ dầu mỏ. Lý do đến từ việc sản xuất nhựa sinh học có chi phí tốn kém, nguồn cung bị hạn chế và cũng khó bảo quản hơn nhựa tổng hợp.

Quá trình sản xuất nhựa từ dầu mỏ

Quy trình sản xuất nhựa hiện đại thường bắt đầu từ dầu thô hoặc khí thiên nhiên:

1. Khai thác dầu mỏ/khí tự nhiên: Đây là nguyên liệu thô chính.
2. Chưng cất: Dầu thô được chưng cất trong nhà máy lọc dầu để tách các thành phần như naptha – nguyên liệu quan trọng để sản xuất nhựa.
3. Cracking (bẻ gãy phân tử): Naptha hoặc khí được xử lý ở nhiệt độ cao để tạo ra ethylene, propylene – các monomer cơ bản.
4. Polymer hóa: Các monomer được kết hợp thành polymer, tạo nên các loại nhựa khác nhau như PE (Polyethylene), PP (Polypropylene), PVC (Polyvinyl chloride)...
5. Gia công: Polymer được tạo thành dạng hạt, bột hoặc tấm, sẵn sàng cho quá trình sản xuất sản phẩm.

Phân loại dựa trên nguồn gốc của nhựa

• Nhựa nguyên sinh: Là nhựa được sản xuất trực tiếp từ dầu mỏ/khí thiên nhiên, chưa qua sử dụng hay tái chế. Nhựa nguyên sinh có chất lượng cao, không mùi, độ trong suốt cao, có độ bền và tính thẩm mỹ tốt.
• Nhựa tái chế: Là nhựa được thu hồi từ sản phẩm đã qua sử dụng, sau đó xử lý để sản xuất thành vật liệu mới. Nhựa tái chế giúp giảm nhu cầu khai thác tài nguyên mới và giảm lượng rác thải nhựa.

👉 Liên hệ ngay để gửi yêu cầu báo giá và tư vấn miễn phí: ZALO OA hoặc HOTLINE: 0904 070 502

3. Các loại nhựa phổ biến hiện nay, ứng dụng và thời gian phân hủy

Polyethylene (PE)

• Nguồn gốc: Được sản xuất từ ethylene (C₂H₄), một loại olefin thu được chủ yếu qua quá trình cracking (bẻ gãy phân tử) của dầu mỏ hoặc khí thiên nhiên.
• Ứng dụng: Túi nilon, màng bọc, chai lọ, can nhựa,... Các loại bao bì tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm.

Polypropylene (PP)

• Nguồn gốc: Được tạo từ propylene (C₃H₆), cũng là một sản phẩm từ quá trình cracking dầu mỏ hoặc khí hóa lỏng (LPG).
• Ứng dụng: Bao bì thực phẩm, ống hút, đồ gia dụng, linh kiện ô tô.

Polyvinyl chloride (PVC)

• Nguồn gốc: Được sản xuất từ vinyl chloride monomer (VCM). Ethylene (từ dầu mỏ/khí tự nhiên) kết hợp với chlorine (từ muối ăn – NaCl qua điện phân) để tạo ethylene dichloride (EDC). EDC được nhiệt phân để tạo VCM.
• Ứng dụng: Do có đặc tính cứng nên nhựa PVC thường được làm nguyên liệu sản xuất ống dẫn nước, cửa nhựa, vật liệu xây dựng,...

Polystyrene (PS)

• Nguồn gốc: Sản xuất từ styrene monomer, thu được từ quá trình khử hydro etylbenzen (ethylbenzene) – một sản phẩm từ phản ứng giữa ethylene và benzen (đều lấy từ dầu mỏ).
• Ứng dụng: Hộp xốp, khay đựng thực phẩm, vật liệu cách nhiệt.

Xem thêm: Các loại bao bì nhựa đựng thực phẩm phổ biến hiện nay

Bảng thông tin nhanh về 4 loại nhựa phổ biến

Loại nhựa	Đặc Tính	Ứng dụng	Thời gian phân hủy	Nguyên nhân phân hủy kém
PE	Có màu trắng đục hoặc trong suốt và khối lượng nhẹ, dễ cán mỏng. Độ bền hóa học cao, chịu được nước, axit và kiềm tốt. Độ bền cơ học tốt, chịu được lực kéo và va đập. Chịu nhiệt kém (chỉ khoảng 80 - 90°C) Không độc hại, an toàn khi tiếp xúc với thực phẩm và dược phẩm.	Túi nilon, màng bọc thực phẩm. Can, chai, thùng chứa hóa chất. Ống dẫn nước, tấm lót chống thấm. Thùng rác, khay, dụng cụ gia dụng.	500 - 1000 năm	Cấu trúc mạch carbon bền, kháng vi sinh vật, khó bị phân rã tự nhiên.
PP	Trong suốt, có độ mờ nhẹ, khối lượng nhẹ nhất trong các loại nhựa thông dụng. Cứng hơn PE, chịu nhiệt tốt hơn (lên đến ~120°C). Kháng hóa chất, chống ẩm, chống dính bẩn. Không độc hại, dùng được trong thực phẩm. Dễ tái chế.	Hộp đựng thực phẩm, ly cốc nhựa. Bao bì dệt PP, bao xi măng, bao gạo. Thùng chứa, phụ kiện ô tô, đồ gia dụng. Dụng cụ y tế tiệt trùng.	400 - 800 năm	Bền hóa học, không tan trong nước, kháng ẩm và tia UV tốt.
PVC	Cứng hoặc mềm tùy chất hóa dẻo. Chịu nước, chịu mài mòn, chống cháy tốt (khó bắt lửa). Kháng hóa chất và thời tiết. Không chịu nhiệt cao (khoảng 60–80°C). Có thể chứa phụ gia độc hại nếu không xử lý đúng.	Ống nước, cửa nhựa, tấm lợp. Dây điện, vỏ cáp điện. Da nhân tạo, rèm, màng phủ. Thẻ nhựa, đồ chơi (loại an toàn).	100 - 450 năm	Có chứa clo, kháng thời tiết và vi sinh vật, phân rã chậm.
PS	Trong suốt, bề mặt bóng. Cứng nhưng giòn, dễ nứt vỡ. Không chịu nhiệt cao (~90–100°C). Kháng nước nhưng dễ bị dung môi hữu cơ làm hỏng. Không phù hợp cho sản phẩm cần độ bền va đập cao.	Hộp đựng thực phẩm dùng một lần, ly cốc nhựa. Vỏ thiết bị điện tử, linh kiện điện. Xốp EPS (cách nhiệt, đóng gói). Đồ chơi, sản phẩm trang trí.	500 - 1000 năm	Cứng, bền, ít bị phân hủy sinh học, dễ vỡ thành vi nhựa tồn tại lâu dài.
Lưu ý: Đây chỉ là con số ước tính. Trong môi trường chôn lấp thiếu ánh sáng và oxy, thời gian phân rã tự nhiên thực tế có thể dài hơn.

4. Những ảnh hưởng của nhựa đến hệ sinh thái

Ô nhiễm trắng - white pollution, đây là một thuật ngữ nói về hiện trạng ô nhiễm môi trường do rác thải nhựa. Đặc biệt là túi nilon và các sản phẩm nhựa dùng một lần gây ra. Theo báo cáo của Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP), thế giới sản xuất khoảng 430 triệu tấn nhựa mỗi năm. Trong đó hơn 2/3 là nhựa sử dụng một lần, chúng nhanh chóng trở thành rác thải. Là nguồn gây ô nhiễm đại dương và môi trường đất, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ sinh thái và sức khỏe con người.

Theo báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường, Việt Nam phát sinh khoảng 1,8 triệu tấn rác thải nhựa mỗi năm. Nhưng chỉ có khoảng 27% trong số chúng được tái chế, nghĩa là trong 1,8 triệu tấn rác thải thì có đến 1,3 triệu tấn không được tái chế. Cách giải quyết là chôn lấp, đốt và thải ra môi trường, gây ảnh hưởng nặng nề kéo dài cho thiên nhiên. Qua những thông tin trên, chúng ta đều biết được nguồn gốc của nhựa là từ đâu và khoảng thời gian mà chúng phân hủy. Vì thế, số lượng rác khổng lồ không được tái chế này sẽ là mối đe dọa ảnh hưởng trực tiếp đến con người và hệ sinh thái trong tương lai.

Nhựa có dễ phân hủy không?

Hầu hết các loại nhựa tổng hợp từ dầu mỏ rất khó phân hủy trong môi trường tự nhiên vì chúng được tạo ra để chống lại tác động của nước, nhiệt và vi sinh vật. Trong điều kiện tự nhiên, nhựa chỉ bị phân rã thành các mảnh nhỏ (vi nhựa) do tác động của ánh sáng mặt trời, gió, và sóng biển - quá trình này gọi là quang phân rã.

• Ô nhiễm đất: Nhựa cản trở sự lưu thông của nước và không khí trong đất.
• Ô nhiễm biển: Hàng triệu tấn nhựa trôi ra đại dương mỗi năm, gây hại cho sinh vật biển nói riêng và hệ sinh thái biển nói chung.
• Vi nhựa: Các mảnh nhựa nhỏ có thể xâm nhập chuỗi thức ăn, thông qua đường ăn uống nằm trong cơ thể người và động vật. Ảnh hưởng đến sức khỏe con người và động vật.
• Khí nhà kính: Quá trình sản xuất và tiêu hủy nhựa phát thải lượng lớn CO₂ và khí độc hại. Hậu quả là tạo hiệu ứng nhà kính, làm cho Trái Đất ngày càng nóng lên.

5. Nhựa nguyên sinh và nhựa tái chế - Khác nhau thế nào?

Tiêu chí	Nhựa nguyên sinh	Nhựa tái chế
Nguồn gốc	Dầu mỏ/khí thiên nhiên	Thu hồi từ sản phẩm đã sử dụng
Độ bền	Cao	Thấp hơn
Màu sắc	Độ trong suốt cao, màu sắc sáng	Thường có độ đục và sẫm màu hơn
Chi phí	Cao hơn	Thấp hơn
Tác động môi trường	Tốn tài nguyên, phát thải CO₂	Giảm rác thải, tiết kiệm tài nguyên

6. Giải pháp giảm tác hại của nhựa

Tăng cường tái chế: Những sản phẩm không ảnh hưởng đến sức khỏe thì sử dụng nhựa tái chế để tiết kiệm tài nguyên và giảm rác thải.

Phát triển nhựa sinh học: Các loại nhựa từ tinh bột, PLA, PHA,... có khả năng phân hủy sinh học chỉ trong vài năm. Không để lại vi nhựa mà còn có thể tận dụng làm phân bón, tốt cho cây cối.

Thay đổi thói quen tiêu dùng: Hạn chế sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần. Ưu tiên mua hàng có bao bì tái chế hoặc phân hủy sinh học. Có thể đem theo túi vải khi đi mua hàng để giảm sử dụng bao bì nhựa hơn.

Quản lý rác thải hiệu quả: Phân loại rác ngay khi vứt, đầu tư công nghệ xử lý và thu gom. Hạn chế chôn lấp và đốt rác ảnh hưởng đến môi trường.

Kết luận

Hiểu về nguồn gốc của nhựa giúp chúng ta nhận thức rõ hơn về giá trị và tác động của vật liệu này đối với môi trường. Chúng ta không thể phủ nhận những lợi ích thiết thực mà nhựa mang lại, nhưng đi kèm là các hậu quả kéo dài đến hàng trăm thậm chí hàng ngàn năm. Việc có thêm thông tin về các loại nhựa phổ biến hiện nay cũng giúp người tiêu dùng biết được sản phẩm mình dùng có thể sản xuất từ loại nhựa nào.

Tham khảo các giải pháp giảm tác hại từ nhựa cũng giúp người tiêu dùng nâng cao ý thức bảo vệ môi trường. Các doanh nghiệp chuyển hướng sang sản xuất và sử dụng nhựa tái chế, nhựa sinh học và các vật liệu thân thiện hơn là cần thiết để giảm thiểu tác hại và bảo vệ hành tinh cho thế hệ tương lai.

---

Dịch vụ In Ấn Bao Bì chuyên nghiệp, giá rẻ, trọn gói tại Bao Bì Yến Phát

Liên hệ ngay hôm nay để được báo giá và tư vấn miễn phí:

CÔNG TY TNHH BAO BÌ YẾN PHÁT (YEN PHAT PACKAGING)

📍 Địa chỉ: 38/10 Nguyễn Văn Vịnh, P. Phú Thạnh, TP.HCM

📞 Hotline: 0934 740 952 | 0904 070 502

🌐 Website: baobiyenphat.com | yenphatpackaging.com

💠 Facebook: facebook.yenphatpackaging

🛍 Bao Bì Yến Phát — In ấn bao bì giá rẻ, chất lượng, trọn gói!